Илсур Метшин Казан джаз хәрәкәте ветераны Игорь Зиссер белән очрашты

Ратушада очрашу Игорь Зисерның юбилее алдыннан узды – бүген казанлыларны илебез һәм чит ил йолдызлары белән таныштырган «Джазовый перекресток» («Джаз юл чаты») легендар фестивален оештыручы 80 яшен билгеләп үтә. Музыкантның юбилеена бүләк итеп аның Казанда джаз үсеше тарихы турындагы китабы басылачак. Бу хакта мэр Илсур Метшин һәм Игорь Зисер әңгәмә барышында килештеләр.

«Сезнең йөзегездә без Казан музыкантларына рәхмәт сүзләрен белдерәбез. Сез джаз хәрәкәтенең ничек барлыкка килүен, чынлыкта ничек булуын гына сөйли аласыз. Һәм бу бик кызык», — диде мэр Илсур Метшин.

Игорь Зисер Казанда туган. Абыйсы артыннан ул музыка белән мавыккан, мәктәпне алтын медаль белән тәмамлаган һәм КАИга укырга кергән, анда беренче курслардан ук институт оркестрында бәрмә уен коралларында уйнаган. Бу вакытта — 70 нче еллар уртасында — яшьләр көнбатыш музыкасы белән кызыксынган, шуңа күрә Игорь Зисер фикердәшләре белән КАИда джаз-блюз-рок-клуб оештырган, ул шәһәрдә киң танылган. Соңрак коллектив яшьләр үзәгенә күчкән. Клубта Америка джазы турында фильмнар күрсәткәннәр, анда мәгърифәтчелек әңгәмәләре белән Мәскәүдән Георгий Бахчиев, Ленинградтан Роман Коппони һәм бик күп башка музыкантлар килгән. Биредә үк диджейлар мәктәбе оештырганнар, дискотекалар, концертлар, аудиовизуаль спектакльләр уздырганнар. Әмма джаз Игорь Зисерның музыка өлкәсендә төп мәхәббәте булып калган. 1984 елда ул Казанда беренче фестиваль оештырган, соңрак ул «Джазовый перекресток» («Джаз юл чаты») исемен алган. Чара ике дистәгә якын ел уздырылган, халыкара фестивальгә әверелгән, анда катнашу өчен Европа, Америка һәм Австралиядән йолдызлар да килгән.

Мэрга Игорь Зисер сөйләгәнчә, джаз Казанда Валентина Конен ярдәмендә таралган — аңа джаз турында беренче музыка белеме мәкаләләре карый, беренче чиратта Америка мәкаләләре. Әти-әнисе белән бергә ул сугышка кадәр ун ел Америкада яшәгән. Аны Казанга Бөек Ватан сугышы вакытында эвакуацияләгәннәр. Медицина-санитария батальонында шәфкать туташы һәм университет китапханәсендә Казан музыка училищесы педагогы булып эшләү арасында Валентина Конен Америка темасына багышланган докторлык диссертациясе өчен материал җыя. Казанда джаз тормышы 1947 елда Шанхайдан шәһәргә легендар музыкант һәм композитор Олег Лундстрем күченгәч җанлана. Аның белән бергә ТР башкаласына аның оркестры да килгән. «Ул вакытта Россиядә мондый музыкантлар һәм мондый кораллар юк иде», — дип сөйләде Игорь Зисер. Соңрак Олег Лундстрем Мәскәүгә күчеп киткән, ләкин еш кына Казанда гастрольләрдә булган.

Казанда джаз тарихын Шанхайдан килгән Виктор Деринг дәвам иткән. Ул джаз оркестрын оештырган, ул 60 нчы елларның икенче яртысыннан Бауман урамындагы «Татарстан» кинотеатрында һәм башка концерт мәйданчыкларында киносеанслар алдыннан уйнаган. Бу Россиядә үзендә генә түгел, чит илләрдә дә билгеле булган бердәнбер кинематография оркестры булган.

Олег Лундстрем йогынтысы астында Казанның мәдәният сарайларында, югары уку йортларында һәм хәтта предприятиеләрдә дә бик күп джаз төркемнәре барлыкка килгән. Иң танылганнарыннан берсе — Анатолий Василевский идарәсендә Ленин исемендәге мәдәният сарае оркестры. 2014 елда музыкант ТР Филармония джаз-оркестры дирижеры булган.

«Сез шәһәребезнең тарихын сөйлисез. Ә бу истәлекләрне берләштерүче китап бармы?» — дип кызыксынды мэр. Игорь Зисер сүзләренчә, ул «Казан джазы» китабын язган, ләкин анда бөтен тарихи катлам тасвирланмаган. Илсур Метшин бу китапны бастырып чыгарырга тәкъдим итте һәм: «Бу тарих җыентыгын кәгазьгә салырга кирәк – шушы агымдагы кешеләр джаз хәрәкәте, сәхнә арты турында сөйләргә, истәлекләре белән уртаклашырга тиеш. Әйдәгез бастырып чыгарыйк, бу 80 яшькә бүләк булачак», - дип өстәде.

Моннан тыш, Игорь Зисер Казанда джаз музыкантлары истәлеген мәңгеләштерергә, мәсәлән, алар чыгыш ясаган урыннарга мемориаль такталар урнаштырырга тәкъдим итте. Мэр бу идеяне хуплады.

Очрашу азагында Илсур Метшин музыкантка «Казан хакына хезмәт һәм батырлык өчен» билгесен тапшырды. 

Әңгәмәдә шулай ук Игорь Зиссер белән 50 елга якын дус булган ТР Дәүләт Советының элеккеге депутаты Владимир Грицких катнашты.