Президент грантлары фонды генераль директоры Голубятников урамындагы яңа инклюзив үзәк турында: «Бу иң яхшы практика»

Казанда Голубятников урамында Россиядә аутистик спектр авырулары белән эшләүдә махсуслашкан «Канатлар» инклюзив мультиформат үзәге ачылды. «Игелекле Казан» коммерцияле булмаган автоном оешмасы проекты концепциясе үзенчәлекле балалар әниләре берлеге белән тыгыз хезмәттәшлектә эшләнде, алар да биредә эшләргә мөмкинлек алды. Үзәктә тренировка фатиры, психологик кабинет, блогер һәм спорт-тернәкләндерү үзәге урнашкан. Яңа инклюзив киңлекне ачу Казан мэры Илсур Метшин һәм Президент грантлары фонды генераль директоры Илья Чукалин катнашында узды.

«Барысы да дүрт ел элек мин үзенчәлекле балаларның әниләре белән очрашкан вакытта башланды. Ул вакытта без аларның балаларны тәрбияләү һәм укыту буенча гади һәм мөһим проблемалары турында белдек. Әнинең бер мәхәббәте һәм нәрсәгәдер өйрәнергә теләү генә җитми. Хәзер без бала гади һәм кирәкле әйберләргә өйрәнә ала торган үзәкләр булдырабыз. Моның белән махсус өйрәтелгән кешеләр һәм ата-аналар шөгыльләнә», – диде Илсур Метшин.

Ул билгеләп үткәнчә, укыту-тренировка фатирлары һәм инклюзив үзәкләр ярдәмендә балалар социальләшә, белем ала ала. Хәзер шәһәрдә инде биш җайлашу киңлеге бар. «Зур юл узсак та, без барыбер юлның башында. Һәм бу эшне без һичшиксез дәвам итәчәкбез», – дип өстәде мэр.

Илсур Метшин шәһәр бизнесы вәкилләренә, битараф булмаган кешеләргә, «Игелекле  Казан» коммерцияле булмаган автоном оешмага һәм Илья Чукалин йөзендә Президент грантлары фондына рәхмәт белдерде, аның ярдәмендә Татарстан Республикасы башкаласында җайлашу киңлекләре инфраструктурасы булдырылды. «Һәр шундый үзәк – дистәләгән миллион сум, шуңа күрә бер шәһәр бюджеты һәм РФ президент фондына ярдәм җитәрлек түгел. Ә монда без коллаборациядә эшлибез һәм бергәләп яхшы эш эшлибез, моның хисабына балалар социальләшә, ә ата-аналар үзләрен ялгыз хис итми», – диде шәһәр башлыгы.

230 кв. метр мәйданлы үзәкнең үзенчәлеге аның технологик юнәлеше булды. Яңа Савин районында СМЧ белән 12 яшьтән 17 яшькә кадәрге яшүсмерләр яши, нәкъ менә шуңа күрә ата-аналарда балаларга фото-, видеога төшерү, монтаж һ.б. укытуга сорау бар. Әйтик, үзәктә блогерлык җиһазландырылган, анда тәрбияләнүчеләр социаль челтәрләрне профессиональ рәвештә алып бара һәм кино турында белә алачак. Бина шулай ук фильмнар карау һәм мастер-класслар уздыру өчен кулланылачак. Блогерскаяга монтаж, яктылык һәм тавыш җыю, камера, колакчалар һәм проектор программалары булган көчле компьютерлар сатып алганнар.

Балалар бер үк гамәлләрдән арымасын өчен, аларга әниләре белән спорт-тернәкләндерү залында биюләр һәм йога белән шөгыльләнергә тәкъдим ителә. Монда шулай ук скалолазания һәм адаптив физкультура зонасы җиһазландырылган, музыка һәм театр дәресләре өчен киңлекләрне куллану мөмкинлеге бар. Белгечләр сенсомотор интеграциясе белән эшләячәк: бу күнегүләр системасы мозжечокны стимуллаштырырга һәм координацияне үстерергә ярдәм итә.

Әзерлекнең аутистик спектрын, җыештыру, кер юу һәм башка кирәкле көнкүреш күнекмәләре булган балаларны һәм яшүсмерләрне укыту-тренировка фатирында укытачаклар. Анда кухня залы, йокы бүлмәсе һәм душ бүлмәсе бар. Дәресләр 6-8 кешелек төркемнәрдә узачак. Һәр дәрес бер конкрет күнекмәгә багышланган, ә бер дәреснең озынлыгы якынча өч сәгать тәшкил итәчәк. Яшүсмерләргә күнекмәләрне үзләштерергә педагоглар һәм яшьтәшләр ярдәм итәчәк, шуңа күрә алар башка кешеләр белән үзара хезмәттәшлекнең кыйммәтле тәҗрибәсен алачаклар.

«Игелекле Казан» автоном коммерцияле булмаган оешмасы җитәкчесе Татьяна Мерзлякова билгеләп үткәнчә, балалар укыту-тренировка фатирында беренче тапкыр тьюторлар белән төнгә калырга мөмкин. Иртән аларга җыенырга, иртәнге аш әзерләргә, дәресләр ясарга һәм кибеткә барырга ярдәм итәчәкләр. Белгечләр фикеренчә, бу үсмерләргә олы тормышка тизрәк җайлашырга һәм ата-аналар ярдәменнән башка мөстәкыйль яшәргә мөмкин.

Логопедия, психологик консультацияләр һ.б. буенча индивидуаль дәресләр өчен аерым киңлек каралган. Биредә балалар үз кичерешләрен уңай шартларда тикшерә һәм төрле форматларда – уен, хәрәкәт яки сөйләм форматларында нейропсихологик коррекция курсын уза алачак.

«Яңа үзәк – социаль гаделлек күрсәткече. Без мохтаҗларга ярдәм итәргә әзер булган җәмгыять. Совет чорында без яшел диварларга, ниндидер ярык һәм куркыныч түшәмгә ияләштек, ә монда булу күңелле – үзәк бик якты, дөрес һәм уйланылган», – дип уртаклашты Илья Чукалин тәэсирләре белән.

Ул хәзер фонд вәкилләре бөтен ил буйлап йөриләр һәм төрле проектлар белән танышалар, дип сөйләде, шуннан соң бөтен ил Казанның адаптив фатирлар төзү буенча тәҗрибәсен үзләштерәчәк, дип билгеләде. «Сез хәзер илнең барлык төбәкләрен диярлек уздырып, укыту-тренировка фатирларын үстерәсез. Барысы да бу технологияне аңлый, ул күп төбәкләрдә кертелә, ләкин монда ничек эшләнгәнлеген мин беркайда да очратмадым. Бу иң яхшы практика», – дип өстәде фонд генераль директоры.

Үзәктәге барлык бүлмәләр – күпфункцияле. Алар трансформацияләнә торган мебель белән җиһазландырылган. Биналарның дизайны зәңгәрсу акцентлы качак тоннарда сакланган, чөнки бу төсләр аутистик спектрның бозылуы белән балаларны тынычландыра дип санала.

«Бүген беренче шундый үзәк ачыла. Без балаларның олыгая баруын аңлый идек, һәм безгә хәзер бу яшүсмерләрне әзерли башлау мөһим. Иң мөһиме, персоналның 90% ы – педагоглар, кураторлар – алар белән ничек эшләргә кирәклеген аңлаучы үзенчәлекле балаларның ата-аналары. Әлегә штатны без формалаштырабыз», – дип сөйләде «Канатлар» үзәге җитәкчесе Альбина Нафигова.

Адаптив үзәк базасында шулай ук джобтьюторлык программасын формалаштырырга планлаштыралар. Бу Казан өчен таралган тәҗрибә түгел, әмма ул балаларга үз һөнәрен табарга ярдәм итә. Тьютор берничә ел дәвамында (белгечләр үзгәрергә мөмкин) пробалар үткәрә, баланың компетенцияләрен билгеләргә һәм профориентация узарга ярдәм итә, шуннан соң күпмедер вакыт аны эштә озатып йөри, әлегә ул коллективка барып тоташмый. «Бу тьюторның квалификациясен күтәрә, чөнки алар төрле балалар белән эшләргә өйрәнә», – дип өстәде Альбина Нафигова.

Укуларны ике сменада оештыралар. Үзәккә аена 100 бала йөри алачак, ә елга – 700. Хәзер бер урынга җиде кеше дәгъва итә. Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, Казанда «Канатлар» үзәге ачылу белән ике яшьтән 17 яшькә кадәр балалар һәм яшүсмерләр өчен инклюзив үзәкләр челтәре формалашкан.

Исегезгә төшерәбез, Татарстанда беренче укыту-тренировка фатиры шәһәрнең Совет районында Зәкиев урамында 2022 елның җәендә ачылды. Икенчесе агымдагы елның гыйнварында Минская урамында эшли башлады. Апрельдә Киров районының Юдино бистәсендә өченче инклюзив киңлек ачылды, анда, көнкүреш күнекмәләренә өйрәтүдән тыш, тәрбияләнүчеләр тимер юлчылар мәдәният йортының «Луч» иҗади лабораториясе белән шөгыльләнә. Август ахырына кадәр Ипподромная урамында бишенче инклюзив үзәкне эшләтеп җибәрү планлаштырыла.

Яңа киңлекне ачуда Казан башкарма комитеты җитәкчесе урынбасары Гүзәл Сәгыйтова, Авиатөзелеш һәм Яңа Савин районнары администрациясе башлыгы Ренат Шәмсетдинов һәм башкалар катнашты.